Wspólnie odpowiadamy za bezpieczeństwo dzieci

Przemoc wobec dziecka (krzywdzenie dziecka) to intencjonalne zachowania lub ich brak, które powodują lub mogą powodować szkody dla rozwoju, zdrowia czy dobra dziecka.

Dziecko w świecie przemocy:

  • dziecko maltretowane fizycznie lub psychicznie
  • dziecko wykorzystywane seksualnie
  • dziecko zaniedbane
  • dziecko świadek przemocy
  • dziecko w rozgrywce rodzicielskiej

Kategorie krzywdzenia dziecka

Przemoc fizyczna to zachowania, które niosą ryzyko nieprzypadkowych uszkodzeń ciała dziecka, np. bicie, szarpania, popychanie, policzkowanie, ciągnięcie za włosy, krępowanie ruchów, duszenie, przypalanie, itp. Zaliczane są do niej wszystkie kary cielesne włącznie, z zabronionymi prawem, klapsami, a także wszelkie akty zmuszania do jedzenia.

Przemoc psychiczna (emocjonalna) to wyrażana w formie werbalnej i niewerbalnej agresja oraz wrogość wobec dziecka. Zalicza się do niej straszenie, poniżanie, deprecjonowanie, lekceważenie, krytykowanie, dyskryminowanie, porównanie z innymi dziećmi, stawianie nieadekwatnych do możliwości dziecka wymagań, emocjonalne dystansowanie się i odrzucanie, obwinianie, oczernianie, wikłanie w sprawy dorosłych, emocjonalne uzależnianie, ograniczanie kontaktów społecznych, nadopiekuńczość.

Wykorzystanie seksualne to włączenie dziecka w aktywność seksualną , której nie jest w stanie zrozumieć, nie jest na nią dojrzałe rozwojowo przez co nie może się na nią świadomie i prawdziwie zgodzić. Wykorzystanie seksualne bez kontaktu fizycznego to eksponowanie genitaliów i oglądactwo, prowadzenie rozmów o treści seksualnej nieadekwatnych do wiedzy i rozwoju dziecka, prezentowanie materiałów pornograficznych. Wykorzystanie seksualne z kontaktem fizycznym to całowanie o charakterze seksualnym, pobudzanie intymnych części ciała dziecka, skłanianie do podobnych zachowań seksualnych wobec dorosłego, kontakty oralno-genitalne, stosunki udowe, penetracja seksualna, a także wszystkie powyższe z wykorzystaniem seksualnym dziecka dla celów komercyjnych, takich jak prostytucja czy pornografia.

Zaniedbanie to niezaspokajanie potrzeb dziecka zarówno fizycznych jak i psychicznych zakłócające jego rozwój fizyczny, poznawczy, społeczny, emocjonalny i psychoseksualny np. brak bezpiecznego schronienia, opieki, odżywiania, nieposyłanie do szkoły, ograniczanie kontaktów społecznych, brak dbałości o bezpieczeństwo fizyczne i emocjonalne.

Dziecko cierpi także, gdy jest świadkiem przemocy zwłaszcza przemocy wobec rodzica lub rodzeństwa. Doświadczenie tego typu jest dla dziecka traumatycznym przeżyciem psychicznym.

Bardzo częste jest współwystępowanie kilku rodzajów przemocy wobec dziecka. Pomimo występowania jednej wiodącej formy krzywdzenia dziecka, zwykle stanowi to podstawę do występowania kolejnych form przemocy wobec dziecka.

STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH

Standardy ochrony małoletnich to niezbędny element prawidłowego funkcjonowania każdej placówki/organizacji działającej z i na rzecz dzieci i młodzieży. W placówce, która spełnia standardy ochrony dzieci:

  • nie pracują osoby mogące zagrażać bezpieczeństwu dziecka;
  • wszyscy pracownicy wiedzą, jak rozpoznawać symptomy krzywdzenia dziecka oraz jak podejmować interwencję w przypadku podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy – w placówce lub w rodzinie;
  • wszystkie dzieci dowiadują się, jak unikać zagrożeń w kontaktach z dorosłymi
    i rówieśnikami – w realnym świecie oraz w Internecie;
  • wszystkie dzieci mają stały dostęp do informacji, gdzie szukać pomocy
    w trudnych sytuacjach życiowych;
  • rodzice dowiadują się, jak wychowywać dziecko bez przemocy i uczyć je zasad bezpieczeństwa.

Stosowanie standardów zwiększa wspólną troskę o dobro dziecka, daje jasność w zakresie zachowań niedozwolonych wobec dzieci. Personel placówki może działać w oparciu o skuteczne procedury. Szybkie reagowanie w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka zwiększa bezpieczeństwo najmłodszych.

Standardy ochrony małoletnich przed krzywdzeniem to zbiór zasad, które pomagają tworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko w szkołach, przedszkolach i innych miejscach działających na rzecz dzieci. Standardy ochrony dzieci w danej placówce/organizacji obejmują cztery obszary. Są to:

  1. polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem;
  2. edukacja i monitorowanie zaangażowania personelu w przeciwdziałanie krzywdzeniu dzieci;
  3. wprowadzenie procedur zgłaszania podejrzenia oraz podejmowania interwencji w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dziecka;
  4. monitoring i weryfikacja zgodności prowadzonych działań z przyjętymi standardami ochrony dzieci.

Strefa rodziców/opiekunów

  • Wybierając placówkę w której będzie przebywało Twoje dziecko sprawdź czy obowiązują w niej i są przestrzegane standardy ochrony małoletnich. W takiej placówce nie pracują osoby mogące zagrażać bezpieczeństwu dziecka, a kadra wie, jak rozpoznawać symptomy krzywdzenia dziecka oraz jak podejmować interwencję w przypadku podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy – w placówce lub w rodzinie. Szkoły, przedszkola i organizacje działające na rzecz dzieci od 2024 roku mają obowiązek posiadania i przestrzegania standardów ochrony małoletnich. Politykę ochrony dzieci znajdziesz na stronie internetowej placówki, w sekretariacie, a jej skrócona wersja napisana językiem zrozumiałym dla dzieci powinna znaleźć się w przestrzeni szkoły. O tym, że w szkole obowiązują standardy ochrony dzieci dowiesz się również na spotkaniu z wychowawcą.
  • Znajomość standardów pozwala dzieciom zadbać o swoje prawa w przypadku kiedy ich bezpieczeństwo, godność czy dobrostan są zagrożone.
  • Zapoznaj się z procedurami opisanymi w polityce ochrony dzieci, tak byś wiedział/wiedziała jakie działania zostaną podjęte w sytuacji podejrzenia, że dziecko może doświadczyć przemocy. Ich celem będzie zadbanie o dobro Twojego dziecka i umożliwienie Ci uzyskania wsparcia w sytuacji w której doświadczasz trudności wychowawczych.

Strefa dzieci/uczniów/uczennic

  • W Twojej szkole obowiązują standardy ochrony małoletnich. Taki dokument znajdziesz na stronie internetowej placówki, w sekretariacie, a jego skrócona wersja napisana zrozumiałym językiem znajduje się w przestrzeni szkoły.
  • Jednym z najważniejszych celów działania szkoły jest chronienie Cię przed różnymi formami przemocy, przeciwdziałanie wszelkiej dyskryminacji oraz budowanie w niej bezpiecznego i przyjaznego środowiska. Oznacza to, że można od Ciebie wymagać przestrzegania norm i zasad, ale jednocześnie należy zapewnić przestrzeganie norm i zasad przez inne osoby wobec Ciebie.
  • Niedopuszczalne jest stosowanie wobec Ciebie jakiekolwiek formy przemocy w każdej sytuacji i skuteczne reagowanie kiedy możesz być krzywdzony/krzywdzona.
  • Nikt nie mam prawa naruszać Twojej godności i w każdej sytuacji masz prawo być traktowany z szacunkiem.
  • Wszelkie formy przemocy fizycznej i psychicznej możesz zgłaszać nauczycielowi/nauczycielce wskazanej w obowiązującej w szkole polityce ochrony dzieci.
  • W kontaktach z kadrą masz prawo do mówienia o swoich emocjach, do wyrażania własnego zdania oraz prawo do bycia wysłuchanym/wysłuchaną przez kadrę.

Strefa szkoły/placówki

Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw, wszystkie podmioty pracujące z dziećmi zostały zobowiązane do wprowadzenia standardów ochrony małoletnich (art. 22b i art. 22c ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniem przestępczości na tle seksualnym i ochronie małoletnich).


Obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich ma każdy:

  1. organ zarządzający placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, religijną, artystyczną, medyczną, sportową, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
  2. organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich;
  3. podmiot prowadzący usługi noclegowo – hotelarskie oraz turystyczne.


W standardach, w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju placówki lub działalności, określa się w szczególności:

  • zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim, a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
  • zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
  • procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury "Niebieskie Karty";
  • zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
  • zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
  • zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
  • osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
  • sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.


W standardach wprowadzanych w placówce lub miejscu prowadzonej działalności należy określić także:

  • wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
  • zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internetowej;
  • procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internetowej oraz utrwalonymi w innej formie;
  • zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia;
  • w standardach uwzględnia się sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Standardy sporządza się, mając na względzie konieczność ich zrozumienia przez osoby małoletnie.

Podmioty zobowiązane do wprowadzenia standardów małoletnich mają obowiązek co najmniej raz na dwa lata dokonywać oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami. Wnioski z przeprowadzonej oceny należy pisemnie udokumentować. Podmioty te również udostępniają standardy na swojej stronie internetowej oraz wywieszają w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich. Wersja skrócona zawiera informacje istotne dla małoletnich.


Prezydent miasta sprawuje kontrolę wykonywania obowiązków wprowadzenia standardów ochrony małoletnich dotyczących:

  • sprawdzania osób przed przyjęciem do pracy związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem itp. w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze,
  • wprowadzenia standardów ochrony małoletnich, w zakresie objętym właściwością rzeczową i miejscową tych organów.